Lezing “Wij gaan naar Amerika” door Dirk Musschoot op dinsdag 26 november 2019
31 Neos-leden waren present voor de lezing. In een zeer boeiende presentatie vertelde Dirk Musschoot over de redenen waarom in de tweede helft van de 19de en begin 20ste eeuw duizenden arme Vlamingen hun heil zochten in Noord-Amerika en Canada. Ook verhaalde hij over de miserabele omstandigheden waarop deze overtocht gebeurde.
In die tijd was er veel armoede op het platteland in Vlaanderen, en ook in de rest van Europa. Epidemieën (tbc, cholera, tyfus, …), erbarmelijke volksgezondheid, landloperij, kinderarbeid, analfabetisme was meer de regel dan de uitzondering. Door mislukte oogsten hadden vele arme boerengezinnen het moeilijk om rond te komen. De bijkomende huisnijverheid (zoals weven en spinnen), seizoenarbeid in Wallonië en Noord-Frankrijk of verhuizen naar de Vlaamse industriesteden waren redenen om te trachten een beter leven te verkrijgen.
In Noord-Amerika en Canada was er een tekort aan werkkrachten voor de industrie of de landbouw. Vrachtschepen kwamen hun goederen leveren in Antwerpen en namen de eerste Europese emigranten terug mee naar het Noord-Amerikaanse continent. Deze vrachtschepen hadden totaal geen passagiersaccommodatie. De avonturiers sliepen in het koude of hete ruim en er was weinig of geen voedsel en drinkbaar water beschikbaar gedurende de lange zeereis. Velen kwamen uitgeput en ziek aan in Noord-Amerika, en velen kregen zelfs een zeemansgraf tijdens de overtocht.
Omdat er niet genoeg geschikte emigranten kwamen, begonnen vele rederijen (zoals de Red Star Line) vrachtschepen om te vormen tot semi-passagiersschepen of nieuwe passagiersschepen te bouwen. Ook openden ze kantoren in de Europese havens, stelden agenten aan in de Vlaamse dorpen en steden, en maakten ze veel reclame voor de overtocht naar Noord-Amerika en Canada.
Het merendeel van de landverhuizers kocht een ticket ”derde klasse” bij de goedkoopste rederij, ongeacht de haven van vertrek. Soms emigreerde een groep dorpelingen, waaronder de bakker, de onderwijzer, zelfs een priester, gezamenlijk naar de “Nieuwe Wereld”. Na een lange bootreis, onder weinig comfortabele omstandigheden, kwamen ze aan in Noord-Amerika of Canada. Thuisblijvers werden dan door de scheepsagent met een postkaart – waarop de afbeelding van het schip – verwittigd dat de boot veilig was aangekomen.
In de aankomsthaven werden de derde klasse-passagiers streng onderzocht op ziekten, ook zwangere vrouwen werden niet toegelaten. Deze passagiers werden teruggestuurd naar Europa, op kosten van de rederij.
Daarom bouwden de rederijen in de vertrekhavens ook keuringsstations. De kandidaat emigranten werden daar eerst streng medisch gekeurd vooraleer ze aan de overtocht konden beginnen om een nieuw leven starten aan de andere kant van de oceaan.
Ter aanvulling organiseert Neos Wijnegem op 13 december 2019 een gegidst bezoek aan het Red Star Line Museum te Antwerpen.
|